De Dommel tussen Son en Breugel en Eindhoven

 

Oude Toren Nederwetten

De Sint-Lambertuskerk van Nederwetten kennen we aan de hand van foto’s van het einde van de 19e eeuw. Van de bakstenen toren resteert nog een gerestaureerde romp. Het was een vrij kleine kerk gebouwd in de 15e eeuw, in de stijl van de Kempische Gotiek. De kleine kerk van Nederwetten telde in de 16e eeuw twee altaren. Een altaar was toegewijd aan de Heilige Lambertus, de patroon van de parochie. In 1654 werd gemeld dat de toren van de kerk van Nederwetten hoogstnoodzakelijk moest worden gerepareerd. Vanaf 1700 werd de kerk niet meer door de protestanten gebruikt en was er aanvankelijk geen bestemming voor het gebouw. De kerk diende van 1756 tot 1792 als raadhuis. In 1797 werd het gebouw weer door de katholieken in gebruik genomen. Tot 1920 deed de toren dienst als luidtoren. Na de sloop van de kerk in de 19e eeuw bleef de toren in het bezit van de gemeente.. De toren vertoont veel overeenkomsten met die van Gerwen. Er zijn echter geen versieringen aangebracht in de baksteen in de vorm van bogen of spaarvelden. De kerk van Nederwetten was een eenbeukige kruiskerk, in ietwat zwaarmoedig opgevatte vormen van de vroege-gotiek.

Uit de tekening van Verhees hieronder blijkt dat de verdwenen kerk geen erg groots gebouw was: een eenbeukig schip van vier traveeën, gedeeltelijk doorlopend langs de toren en een nagenoeg even hoog koor van twee traveeën met driezijdige absis. Enkele ramen waren dicht gemetseld. De toren is een vlak opgaand bouwwerk van drie geledingen en twee galmgaten in de bovenste geleding. Tegenwoordig verkeert de toren in een zeer vervallen staat: de spits is verdwenen en delen van het muurwerk zijn afgebrokkeld. De nog 14e eeuwse toren is verder geheel onversierd. Aan de westkant een hoge laatgotisch aandoende ingangsnis die niet de indruk maakt later te zijn ingebroken. Het is ook mogelijk dat de toren later dan de 14e eeuw is ontstaan.
Het dorpje Nederwetten ligt even verderop. De toren is een van de weinige alleenstaande torens in Brabant die in ruïneuze staat verkeerd. Althans, het verval is stopgezet in 1982, maar de toren is niet geheel terug gerestaureerd. In 1938 heeft de toren haar spits verloren. De ligging in de landerijen maakt deze toren tot iets speciaals. De gronden rondom de toren zijn in particulier bezit. De kerktoren is een uitdrukking van de Gouden Eeuw van Brabant, in welke periode in kleine dorpen imposante kerken werden gebouwd. Daarbij is de kerktoren een typisch voorbeeld van het verschijnsel van eenzame kerktorens.
De toren wordt omringd door een akkercomplex met esdek, bolle ligging, openheid, steilranden en zandpaden. Akkercomplexen dateren in eerste aanleg uit de Late Middeleeuwen (1250-1500). Voordien lagen hier kleinschalige cultuurlandschappen. Dit buurtschap is het oude, middeleeuwse centrum van Nederwetten. De middeleeuwse kerk werd gesloopt in 1898. Het gebied kent een samenhang met het Dommeldal en met het gebied met kleinschalige oude ontginningen tussen Nuenen en Breugel.

 

Bron: Erfgoedwiki

De Oude Toren is een losstaande toren die zich bevindt aan Kerkhoef 16 te Nederwetten.

Vermoedelijk lag de oude kern van Nederwetten dicht bij de Dommel.

De eerste parochiekerk, de Sint-Lambertuskerk werd waarschijnlijk omstreeks 1250 gebouwd, maar de eerste documenten aangaande een zelfstandige parochie stammen uit de 14e eeuw. De rechten van de kerk lagen bij de Priorij Hooidonk. In de 15e eeuw werd aan de Kerkhoef een nieuwe dorpskerk in de stijl van de Kempense gotiekgebouwd. Deze was van 1650 tot 1700 in gebruik bij de protestanten, en van 1756 tot 1791 als raadkamer. In 1797 werd de kerk teruggegeven aan de katholieken, die van 1717 tot 1797 van een schuurkerkje gebruik maakten. De kerk aan de Dommel werd in 1898 is afgebroken. In het centrum van Nederwetten was inmiddels de nieuwe Sint-Lambertuskerk gereedgekomen. De toren bleef echter behouden en werd geconserveerd. Deze staat te midden van een groepje boerderijen op enkele honderden meters ten westen van het huidige centrum van Nederwetten.

De toren is sinds 1972 een beschermd rijksmonument (nr. 30828).^[1]